RITUELE WAPENS

door Stilleward

INLEIDING

Het zal de mensen die mij kennen niet ontgaan zijn dat ondergetekende wat met wapens heeft. Zwaarden in het bijzonder, maar ook wapens in het algemeen. Als je dan zowel met Asatru als met wapens bezig bent, is het verband makkelijk gelegd en kom je (ik dan toch) zonder moeite op ‘rituele wapens'.

Eerst zal ik iets dieper ingaan op wat van een wapen een ritueel wapen maakt en daarna zal ik een aantal van mijn rituele wa$pens de revue laten passeren.

DEFINITIE

Ritueel (znw):

1a) Handelingen die altijd op een gezette tijd en op dezelfde manier worden uitgevoerd, in het bijzonder als onderdeel van een godsdienstige of andere plechtigheid.
1b) Een specifieke verzameling van zulke handelingen.
Ritueel (bn): Van een ritueel, gedaan als ritueel.
Wapen (znw): 1) Een ding ontworpen of gebruikt voor het toebrengen van lichamelijke
schade/letsel.
2) Een actie of procedure om zichzelf te verdedigen of te verkrijgen wat men wil in een conflict of strijd.

Als je deze definities bij elkaar voegt, zou je voor een ritueel wapen ongeveer de volgende definitie kunnen opstellen:
Ritueel wapen (znw): Een wapen dat tijdens of voor een rituele plechtigheid wordt gebruikt om te verdedigen of om te verkrijgen wat men wil .
Al ben ik me natuurlijk zeer bewust van de beperkingen van een definitie, helemaal voor een onderwerp als dit.

MIJN VERZAMELING

Een enkeling kent wellicht (delen van) mijn verzameling, maar voor hen die deze niet kennen een korte beschrijving. Ik ben al een jaar of vijftien bezig met het verzamelen van wapens. In die tijd heeft heb ik een bescheiden verzameling opgebouwd die zich heeft uitgebreid van een zakmes en een klein jachtdolkje (ondertussen al lang geleden in de strijd overleden) tot een collectie zwaarden, dolken en messen, tezamen met wat bijlen, een kruisboog, twee speren, een goedendag en assorti rommel.

Dit zodat U weet welke soorten wapens ik tot mijn beschikking heb. Vuurwapens heb ik bijvoorbeeld dus niet meegenomen in dit artikel .

HOE WORDT IK EEN RITUEEL WAPEN?

Een vraag die in dit kader zeker gesteld moet worden, is hoe een wapen een ritueel wapen wordt. Daar is geen makkelijk of eenduidig antwoord op – dat zou ook al te simpel zijn.

De eerste mogelijkheid is dat je het simpelweg besluit. Op een goede dag sta je op, besluit je dat het een ritueel wapen wordt en vervolgens gebruik je het in een ritueel. Vaker zal het zijn dat je een ritueel wapen wilt hebben en daar naar op zoek gaat, tot je uiteindelijk iets tegenkomt en zegt: jij wordt het. Een aanverwante optie is natuurlijk het maken van je eigen rituele wapen.

Een tweede mogelijkheid is dat je een wapen hebt en dat je dat een keer in een ritueel gebruikt. Je wilt een runencirkel tekenen en pakt daar je mes voor, of je wilt een beschermende cirkel trekken en neemt daar je mooie zwaard voor. Wellicht dat het idee je bespringt, wellicht dat je niets anders/beters voorhanden hebt of misschien dat je bij een wapen al een tijd een gevoel hebt en dat een keer wilt uitproberen.

PERSOONLIJK

Met beiden heb ik ervaring. Nou scheelt het natuurlijk dat ik genoeg in huis heb om er niet persé op uit te hoeven om een ritueel wapen te gaan zoeken (niet dat dat mij zal tegenhouden, maar dat geheel terzijde). Ik zal hier wat dieper op ingaan bij de diverse individuele wapens die ik zo zal beschrijven. In het algemeen kan ik wel, met het nodige genoegen, zeggen dat de meeste van mijn rituele wapens gebruikt zouden kunnen worden als wapen, maar "in de handen van een goedgetrainde geheim agent is zelfs een stijf opgerolde Eppo een dodelijk wapen" . Overigens beschouw ik niet elk wapen wat ik tijdens een ritueel draag meteen als ritueel wapen.

MIJN RITUELE WAPENS

 

THOR'S HAMERS

Het is verleidelijk om te zeggen: iedere Asatruer zou er minstens één moeten hebben! Dat zal ik niet doen, want dat moet iedereen uiteindelijk gewoon zelf weten. Zelf heb ik twee ‘vaste' Thor's hamers, een grote en een kleine.

De grote is gemaakt van de kop van een kloofbijl, een idee wat ik met dankbaar enthousiasme van anderen heb afgekeken, en een steel van, als ik mij niet vergis, berkenhout. En nee, dat is niet omdat het persé berk moest zijn, maar omdat een vriend van me een stammetje had staan met een stuk wat lief naar me keek. Dit is de hamer die ik bijna altijd gebruik als ik een hamerrite doe. Het is een zwaar, solide wapen dat voor mij lekker vasthoudt en wat me ook buiten rituelen om vaak genoeg tot steun dient.

Deze hamer heb ik specifiek als Thor's hamer gemaakt en is in die zin dus vooral ritueel wapen – wat niet wegneemt dat ik het bij gelegenheid ook gebruik voor meer mondaine taken, zoals nootjes kraken of het vastzetten van een moker op een steel om, u raadt het misschien al, een nieuwe Thor's hamer te maken.

De kleine hamer heb ik gekocht op een vikingmarkt. Ik heb hem eerst als hanger gedragen en heb hem nu bij mijn sleutelbos hangen. Het is een forse hanger die ik af en toe voor een hamerrite gebruik als ik bijvoorbeeld de grote niet bij me heb. Ook deze heeft me buiten rituele context vaak genoeg tot steun en genoegen gediend. Ook deze heb ik voor dit ‘doel' gekocht.

Er is nog een derde hamer. Als onderdeel van mijn wapenverzameling heb ik een zogenaamde krijgshamer. De krijgshamer heeft een zware, botte kant (om iemand in harnas murw of zelfs knock-out te slaan) en een scherpe punt (om daarna op je gemak mee door het harnas van de murwgeslagene te meppen). Dit wapen is, als hamer, een enkele keer voor een hamerrite gebruikt. Het heeft als magisch wapen best wat in zijn mars, maar is nooit om die reden gekocht. Functie volgt hier vorm.

PATRU

‘Patru' is het oud-Assyrische woord voor ‘dolk'. Ik heb dat woord gebruikt als naam voor een houten dolk. Het hout is zogenaamd ‘bog-wood', wat letterlijk ‘moerashout' betekent. Dit is hout wat lange(re) tijd in een moeras heeft gelegen en daardoor bewaard is gebleven en, in dit geval, een mooie zwarte kleur heeft gekregen.

Patru is geen lief wapen. Toen ik het voor het eerst zag, was er meteen de associatie met middeleeuwse stiletto's. Dit zijn dunne steekdolken met nauwelijks een stootplaat en geen snijvlakken, maar met een des te scherpere punt. Dit type wapen was bedoeld om door maliënkolders of de kieren van een harnas te kunnen steken. Het was niet zoals bijvoorbeeld de saex (zeg maar: de viking-variant van het Zwitser legermes, of het Amerikaanse Ka-bar mariniersmes) een stuk gereedschap waar je toevallig ook mee kon vechten. De stiletto kon ook makkelijk verborgen gedragen worden in bijvoorbeeld de mouw of een laars. Toch is Patru zeker ook geen naar wapen. Net zoals de stiletto in sommige gevallen een laatste redmiddel was, is deze dolk niet uitsluitend een aanvalswapen. Wel is het een wapen wat niet licht opgepakt dient te worden. Voor aanval of verdediging, het is een wapen om een doel mee te bereiken, maar alleen als je bereid bent hard te zijn.

Vanwege materiaal en vorm is het nooit bedoeld als gebruiksvoorwerp in de meer pragmatische zin van het woord. Ik heb het gekocht omdat toen ik het wapen zag ik wist dat ik het wilde hebben -moest hebben. Het lag tussen drie andere, eveneens moerashouten, dolken, maar dit was de enige die tegen me sprak. Ik ben benieuwd naar het volle potentieel van het wapen, want voor mijn gevoel ben ik er nog nooit voluit mee gegaan. Er is nog nooit een (magisch/rituele) situatie geweest die gebruik van Patru nodig maakte. Ik merk ook dat ik er bij deze dolk veel meer dan bij mijn andere wapens op let door wie en hoe het wapen wordt opgepakt. De enige specifieke connotatie die de houten dolk in de loop der tijd heeft meegekregen, is een soort verband met Tyr, maar dan wel Tyr als oude oorlogsgod, die wanneer nodig bikkelhard op zijn doel afgaat.

ZWAARD

Het is een mooi, zij het voorlopig nog steeds naamloos, tweehands zwaard, met een dubbele bloedgeul. Het is semi-scherp en daarom helaas niet geschikt voor re-enactment vechten, al is het wel naar die standaard gesmeed. Het is een zwaard waar ik bijna twee jaar op heb moeten wachten, maar het is ruimschoots de moeite waard gebleken.

Bij dit wapen hoort een klein stukje voorgeschiedenis. Er is een periode geweest waarin ik nogal eens heb lopen mopperen dat het erop leek dat Tyr mijn zwaardenverzameling een beetje als zijn persoonlijke arsenaal gebruikte (wat uiteraard allemaal best wel meeviel, hoor). Nou is het natuurlijk een mooi compliment voor een verzameling als bijvoorbeeld iemand als Tyr zich ervoor interesseert, maar ik heb het probleem dat een eenmaal aan een god of godin gewijd wapen ophoudt een ‘normaal' wapen te zijn. Het maakt het voor mij moeilijker om het zomaar te pakken en vast te houden. En ik wil er toch wel een paar houden die echt van mij zijn. Nou was en ben ik heel blij met dit wapen, dus toen het erop leek dat deze ‘ook' weer naar Tyr zou gaan, was ik daar niet blij mee (ik druk mij hier iets eleganter uit). Totdat ik mij realiseerde dat het voornamelijk in mijn hoofd zat (het zal niet de eerste keer zijn). Uiteindelijk heb ik het wapen op midzomer aan Tyr en mijzelf gewijd. Tyr kan er gebruik van maken, maar het blijft ook mijn zwaard. En dat werkt tot nu toe best heel goed.

Het is geen wapen wat je makkelijk in een ritueel gebruikt. Het is bijvoorbeeld te groot om een runencirkel mee te trekken. Het is echter wel weer heel geschikt om bijvoorbeeld Tyr mee aan te roepen of wanneer je een krijgsritueel zou willen doen.

Ik heb dit wapen overigens niet gekocht met de bedoeling er een ritueel wapen van te maken. Eerder het tegenovergestelde. Toch is de uiteindelijke balans zeer naar tevredenheid. En het blijft een akelig mooi zwaard.

TWEE MESSEN

Er zijn twee messen die ik met regelmaat tijdens rituelen draag: mijn Sami-mes en mijn ‘pattern-welded ' saex. Beiden zijn messen die bij uitstek als gereedschap dienst kunnen doen. Zowel het Sami-mes zelfs nog in deze tijd als de saex in de Vikingtijd waren gebruiksvoorwerpen die je ook als wapen kunt en kon gebruiken. Vooral het Sami-mes heb ik gebruikt voor bekant alles -van het splijten van houtjes voor een vuur tot het openen van een bierflesje en het snijden van worst en brood. De saex gebruik ik aanmerkelijk minder, omdat het een vrij zeldzaam wapen is.

De saex is vooral een ritueel wapen geworden omdat het deel uitmaakt van mijn ‘kostuum', zoals bijvoorbeeld tijdens een midzomerritueel. Daarnaast vind ik het een erg mooi wapen en weet ik dat het een goed stuk werk is -ik ken de smid die het gesmeed heeft en het is niet het enige wapen wat ik van hem heb.

Het Sami-mes is een mes wat een vriend heeft meegenomen uit Finland, omdat het een type mes was wat ik graag voor mijn verzameling wilde hebben (ik had regelmatig bewonderend naar zijn Sami-mes zitten kijken). Groot was mijn vreugde toen het niet alleen een erg mooi, maar dus ook een erg praktisch mes bleek te zijn. Als ik mij het correct herinner, is de eerste keer dat ik deze bij een ritueel gedragen heb omdat ik het toch bij de hand had en omdat ik dacht "Waarom ook niet? Het is altijd handig een goed stuk staal bij je te hebben.". En dat is dan ook vooral het gevoel wat ik bij dit wapen heb: het is praktisch en dus ook heel geschikt voor praktische dingen. Dat kan zowel zijn om een stuk touw af te snijden om een vaandel op te hangen als om een runencirkel te trekken. En het is gewoon een prettig mes om bij je te dragen.

Deze messen zijn niet gekocht als ritueel wapen en blijven zowel ritueel als niet-ritueel vooral hele praktische en pragmatische voorwerpen -zeg maar een soort groot formaat zakmessen.

Overigens is zeker het gebruik van een mes als ritueel wapen natuurlijk niets uitzonderlijks. Wicca's bijvoorbeeld hebben de ‘atame' en je hoeft maar een slechte horrorfilm op te zetten, of er zit wel een offerscene in waarin men een dolk in het hart van bij voorkeur een bevallige jongedame stoot. Wat al weer aangeeft dat een mes of dolk een wat dubbel imago heeft, maar dat is voer voor wellicht een andere studie.

EEN PAALBIJL EN EEN SPEERPUNT

Deze paalbijl is een zogenaamde ‘Dane-axe', letterlijk: ‘Denenbijl', of wellicht ‘Deense bijl'. De paalbijl is een wapen met een lange schacht, ongeveer 1,60 m., met een vrij zwaar en groot bijlblad waarvan de punt nog net iets boven de schacht uitsteekt. Door zijn bouw is het wapen als bijl, speer en vechtstaf (‘quarter-staff', ‘bo') te gebruiken. Ik heb er tegen gevochten tijdens re-enactmenttrainingen en ik kan u verzekeren dat het een buitengewoon veelzijdig en effectief wapen is.

Ritueel gezien is er door het formaat nog minder mee te doen dan met een zwaard. Toch heb ik het al twee keer gebruikt tijdens een ritueel, maar dan vooral als een soort kostuumdeel om een bepaald gevoel op te wekken. Deze paalbijl heb ik, juist omdat het een zo veelzijdig wapen is, met een pragmatische en doelgerichte Tyr geassocieerd -bereid om te vechten, maar toch op een andere manier dan zoals ik bij Patru heb beschreven. Dit deel van Tyr is voor mij meer het deel die de lol van een goed gevecht kent en er daarom niet bang voor is, maar er ook niet persé naar op zoek is.

Dit wapen heb ik al langer dan enig van de andere wapens die ik tot nu toe heb beschreven en is puur gekocht als onderdeel van de verzameling. Al is het al het derde wapen wat op de een of andere manier met Tyr verbonden is – maar ik kan hem zijn smaak in wapens moeilijk kwalijk nemen.

De speerpunt was voor re-enactment bedoeld, maar is op mijn verzoek scherp geslepen. Het is geen hele grote speerpunt, ongeveer 35cm. lang en 3,5 cm. breed, met een soort dubbele bloedgeul (dat was de reden waarom ik ervoor gevallen ben).

Deze speer associeer ik vooral met Wodan, al ben ik tot op heden nog steeds op zoek naar een goede schacht ervoor. Ik heb voor mezelf besloten dat ik een natuurlijk gevormde schacht van hout wil (dus geen bezemsteel of ronde stok van de Gamma bijvoorbeeld), maar zie maar eens een stuk dood hout te vinden wat recht genoeg is om een speer van te kunnen maken… De punt heb ik al een aantal malen gebruikt om een runencirkel mee te trekken door er de runen mee in de lucht te tekenen. Een losse speerpunt verschilt wat dat betreft niet veel van een dolk, praktisch gezien -een scherp deel en een bot deel om vast te houden. Ondertussen heeft Etje in het Schwarzwald een prachtig stuk taxushout gevonden. Samen met een metalen punt (zoals je die ook op wandelstokken ziet) is deze de speerschacht geworden.

Het is nooit mijn bedoeling geweest om met deze speer te gaan vechten, maar ik heb hem ook niet specifiek als ritueel wapen gekocht. Het is een beetje als met Patru: er was iets aan dit wapen wat me trok en dat maakte dat ik het wilde hebben.

VERLANGLIJSTJE

Ondanks alle wapens die ik al heb, zijn er nog velen die ik aan de verzameling wil toevoegen. Ik zal het hier houden bij de twee die ik graag zou hebben omdat ik ze ook als ritueel wapen zou willen gebruiken, of in elk geval uitproberen.

De eerste is een Sumerisch sikkelzwaard. Het is een zwaard met een hele typische kromming die me zowel om de vorm als de historische achtergrond steeds meer is gaan intrigeren. Als ik die ooit zou proberen, zou het niet Asatru-gerelateerd zijn en ik heb dan ook geen idee hoe dat zou gaan uitpakken, maar er moet ook iets uit te vinden overblijven.

De tweede en wellicht wat haalbaardere is een bronzen of koperen speerpunt, een beetje naar Keltisch model. Ik stel me dat voor als een goed wapen voor Tyr en in tegenstelling tot (de meeste van) mijn andere wapens zou ik deze wel speciaal voor hem willen hebben.

BESCHOUWING

Hoe leuk ik wapens ook vind, hoe blij ik ook ben met mijn verzameling, hoe graag ik die ook verder wil uitbreiden, ritueel en anders, ik heb dit artikel niet geschreven met als doel het daarover te kunnen hebben.

Dit artikel had nog veel uitgebreider kunnen zijn. Ik kan dieper ingaan op wat ik bij de diverse wapens voel, of ik kan dieper ingaan over hoe ik ze in rituelen kan gebruiken of zou willen gebruiken. Ik zou dieper in kunnen gaan op de geschiedenis en het gebruik van rituele wapens door de eeuwen heen. Maar ook dat was niet mijn doel.

Wat wel mijn doel is, is een stukje ervaring delen. Rituele wapens zijn er in vele soorten en maten en kunnen op de meest onverwachte plekken opduiken. Een Thor's hamer uit een kloofbijl. Een houten dolk. Een zeer pragmatisch Sami-mes.

En daarmee kom ik op misschien wel het belangrijkste punt van dit hele verhaal. Ik citeer nogmaals Agent 327, die zei: "In de handen van een goed getrainde geheim agent is zelfs een stijf opgerolde Eppo een dodelijk wapen.". Het gaat hier natuurlijk niet om het ‘dodelijk', helemaal niet. Waar het wel om gaat, is dat een ritueel wapen vele vormen kan hebben. Het hoeft geen groot zwaard te zijn. Het hoeft geen met glitter bezette dolk te zijn. Het hoeft niet van staal gesmeed door een eeuwenoude geheime orde te zijn. Waarom zou een goed keukenmes niet bij gelegenheid als ritueel mes kunnen dienen? Waarom zou je geen runencirkel kunnen trekken met je zakmes? Waarom zou een stevige hamer niet voor een hamerrite gebruikt kunnen worden? Wat ik bedoel, is dit: als u een ritueel wapen nodig heeft of wilt hebben, maar u heeft er geen, of u heeft het niet bij de hand, kijk dan eens met andere ogen naar wat u wel heeft. Durf daarvoor open te staan, durf er creatief mee te zijn, en u zult zien dat er meer mogelijk is dan u misschien voor mogelijk had gehouden!

• Er zij hier met klem gezegd dat geen enkel wapen wat ik heb, gebruikt of bedoeld is om lichamelijk letsel toe te brengen (en dat ik hoop dat dat nooit nodig zal zijn).

• Een aantal jaren terug heb ik, keurig met vergunning, een vuurwapen in huis gehad, maar ik heb nooit de behoefte gehad om dat als ritueel wapen te gebruiken, dit nog los van praktische en legale bezwaren. Ze had overigens wel een naam: Ripley.
• Citaat van Agent 327, uit een oude Eppo die ik helaas niet meer heb.
• De Sami zijn het volk wat veel mensen als de Lappen kennen. Een Sami een Lap noemen is echter ongeveer net zo erg als een Innuit een Eskimo noemen: het is een scheldwoord (zo heb ik begrepen).
• ‘Pattern-welded' staal is gevouwen of gelaagd staal, ook wel Damascener staal genoemd.

 

BRONNEN

Oxford Advanced Learner’s Dictionary – Jonathan Crowther (hoofdredacteur)

Oxford University Press, Oxford, 1995, vijfde druk

Agent 327 – Martin Lodewijk
Uitgeverij M (Meulenhoff)

“Encyclopedie van Wapens” – David Harding (hoofdredacteur)
Uitgeverij Helmond, Helmond, 1990